Tekst van de Bijbel Aangevallen

Verdwenen Bijbelteksten

Dat er verschil zit tussen Bijbelvertalingen is duidelijk. De ene vertaling staat bekend als betrouwbaar, de ander als makkelijk leesbaar. Vertalers hebben duidelijk keuzes gemaakt. Op een dag bent u een wat modernere vertalingen aan het lezen. U leest over de kruisiging in Lukas 23. De aarde wordt donker. Maar dan valt uw oog op het volgende. Het werd duister “want de zon stopte met schijnen” (Luk. 23:45; NASB). U vraagt verwonderd af, hoe kan de zon stoppen met schijnen? Nog vreemder is het als u het eerste hoofdstuk van Johannes bestudeerd. In vers 18 staat, “Niemand heeft God ooit gezien, maar de eniggeboren God, die rust aan het hart van de Vader, Hij heeft Hem doen kennen” (Joh. 1:18).¹ Hoe kan het zijn dat er een “eniggeboren God” is? Het kost u veel hoofdbrekens. Maar u vervolgt met lezen. Een aantal weken later komt u bij de geschiedenis van de Moorman. Een geweldig mooie beschrijving. Iemand die uit een ver land komt om meer te weten over de ware God. U bent inmiddels aangekomen bij vers 36. De Moorman vraag wat hem hindert om gedoopt te worden. Dat is vreemd! Het volgende vers lijkt te zijn verdwenen. De nummering gaat wel door van 36 naar 38. Waar is vers 37? U vervolgt het lezen. Enige tijd later bent u bij hoofdstuk 15. Ook nu is weer dat vreemde aan de hand. Van vers 33 gaat de tekst ineens naar vers 35. Maar hoe kan het dat vers 34 is vergeten? Hier moet u meer van weten. Hoe kan het dat bepaalde verzen zeer vreemd op u overkomen en andere verzen zijn verdwenen? Als u op onderzoek uitgaat, komt u nog meer tegen. In Markus 16 zijn de laatste verzen of tussen haken gezet of ze missen helemaal. Hetzelfde is er aan de hand in Johannes 8, de geschiedenis van de overspelige vrouw. In totaal zijn 45 hele verzen geheel verdwenen. U zoekt nog verder. U komt erachter dat er in totaal 650 woorden of zinnen zijn of weggelaten of veranderd in bepaalde Bijbelvertalingen.² Maar hoe kan dit, hebben deze Bijbelvertalers de woorden of zinnen over het hoofd gezien? Nee, dat is niet het geval. De reden is dat de onderliggende Griekse tekst anders is. Als we spreken over het Nieuwe Testament dan zijn er over het algemeen twee groepen oorspronkelijke teksten. De eerste is de Textus Receptus. Dit is een Latijns woord voor de “Ontvangen Tekst.” Door de eeuwen heen heeft de kerk deze tekst ontvangen als Gods Woord. Denk aan de grote theologen in de 16^e en 17^e eeuw: Calvijn, de vertalers van de King James Versie en de Statenvertaling. Zij maakten allen gebruikt van deze tekst. Zij geloven dat God Zijn Woord puur bewaard heeft door de eeuwen heen. Dit gold voor de gehele kerk, want deze teksten zijn wereldwijd te vinden. Er zijn ongeveer 5000 dezelfde manuscripten beschikbaar. Een manuscript is een moeilijk woord voor de Griekse tekst op perkament of papier. De overeenkomst in deze veelheid aan manuscripten is de reden om te geloven dat ze de originele autografen weergeven. Een autograaf is het originele document dat door de geïnspireerde Bijbel schrijvers is geschreven.

Nieuwe Griekse Teksten

Maar in de 19^e eeuw werden nog andere teksten gevonden. Deze wordt de zogenoemde Kritische Tekst genoemd. Dit was in de tijd na de verlichting. In de verlichting bepaalt de mens zelf met zijn verstand wat de waarheid is en wat niet. Alles wat gelooft moet worden moet ook bewezen kunnen worden. Als gevolg werd ook de Bijbel kritisch onder de loep genomen. Men kijkt nu dan ook met sceptische ogen naar de autoriteit van het Woord. Theologen discussiëren over de echtheid van de historische Jezus. Anderen vragen zich af wie de verschillende Bijbel auteurs zijn geweest. Zijn de eerste vijf boeken van de Bijbel werkelijk door Mozes geschreven? Of is hij alleen een samensteller geweest van andere geschriften? Is het boek Jesaja geschreven door drie verschillende mensen met de naam Jesaja? Hoe verhouden zich de drie evangeliën Mattheus, Markus en Lukas zich tot elkaar met zoveel overeenkomsten? Hebben ze een gezamenlijke bron gehad? Juist in deze tijd worden nieuwe Griekse teksten gevonden. In 1859 vindt Tischendorf een perkamenten manuscript in klooster Sint Catherine op de berg Sinaï. Een deel daarvan was al beland in de prullenbak. Een ander deel overhandigen de monniken hem. Dit manuscript wordt ook wel de Codex Sinaticus genoemd. Het bestaat uit een vertaling van het Oude Testament en het gehele Nieuwe Testament. Beiden zijn in het Grieks. De datum is geschat op de vierde eeuw na Christus. Daarnaast is nog een tweede manuscript gevonden in de Vaticaanse bibliotheek. Dit is de bibliotheek van de Rooms Katholieke kerk in Rome. De naam van dit manuscript is Codex Vaticanus. Het document bevat het grootste gedeelte van het Oude en Nieuwe Testament. Het blijkt dat de Bibliotheek dit manuscript al in 1475 in haar catalogus had opgenomen. De datum wordt geschat op midden vierde eeuw. Erasmus uit Rotterdam wist wel van dit document af, maar hij vond deze niet betrouwbaar. Hij is de man die het eerste Griekse Nieuwe Testamenten heeft geprint, en later nog een aantal verbeterde versies. Maar tijdens de 19^e eeuw spelen twee professoren een belangrijke rol in het verheffen van de waarde van deze twee oudere manuscripten. Hun namen zijn Westcott en Hort. Ze komen met een nieuwe theorie om te bepalen wat de autografen hebben beschreven. Ze geloven dat er verschillende soorten manuscripten zijn die op elkaar lijken. Dit is wat ze noemen een “familie.” Ze beweren dat elke familie een gezamenlijke “voorvader” heeft. Alle huidige manuscripten zijn dus “kinderen” van dit “voorvader” manuscript. Er zijn volgens hen drie manuscript families: Byzantijnse, Alexandrijnse, en de Westerse familie. Onder de eerste scharen ze alle manuscripten die op de Ontvangen Tekst lijken. Ze geloven dat de voorouder van deze familie door Schriftgeleerden bewust corrupt is gemaakt. Jezus in deze kopijen meer verheven dan de daadwerkelijke tekst gezegd zou hebben. De tweede familie is de Alexandrijnse. Hieronder vallen de nieuw gevonden Codex Sinaticus en Codex Vaticanus, beiden uit de vierde eeuw. De laatste is de Westerse familie. Ook deze vinden heren professoren onbetrouwbaar omdat het deels gekopieerd is van de Byzantijnse tekst.

Betrouwbaarheid Teksten

Maar wat bepaalt voor hen nu de betrouwbaarheid? En met name die van de Alexandrijnse familie? Ze beargumenteren dat dit de oudste manuscripten zijn die we tot onze beschikking hebben. Dat geeft hun een grotere waarde dan alle nieuwere kopieën van de Ontvangen Tekst. Daarnaast is hun theorie dat de kopiisten door de eeuwen heen gemakkelijker iets toegevoegd aan dan weg gelaten hebben van de Griekse tekst. Men wilde de tekst beter leesbaar maken. De beste en betrouwbaarste tekst volgens hen is dan ook de korstte en moeilijkste lezing. Dit is inderdaad het geval met de Codex Sinaticus en Codex Vaticanus. Zij hebben soms kortere en moeilijkere zinnen dan de Ontvangen Tekst. Daarom missen veel moderne Bijbels een behoorlijk aantal zinnen en woorden. Deze vertalingen zijn namelijk gebaseerd op de nieuw gevonden teksten. Maar is deze theorie terecht? Eigenlijk niet.

Als eerste kunnen we zeggen dat oudheid van een manuscript niet direct gelijk is aan betrouwbaarheid. Stel dat we een Bijbel van de Jehova’s getuigen vinden uit de tweede eeuw. Dan wil dit nog niet zeggen dat deze betrouwbaarder is dan onze huidige Bijbel. Als tweede, er geen feitelijk bewijs dat in de vierde eeuw de schriftgeleerden de Ontvangen Tekst bewust hebben corrupt gemaakt. Als derde, mogen we geloven dat de kerk door de eeuwen heen Gods Woord gehad heeft hebben zonder onderbrekingen. Als God Zijn Woord bewaard heeft, dan moet dit ook beschikbaar zijn geweest door de kerk van alle eeuwen. Als vierde, de vele getuigen in de 5000 manuscripten, over de hele wereld verspreid, is krachtiger dan twee oude manuscripten die gevonden zijn tijdens de 19^e eeuw, die zelfs onderling nog veel verschillen. We kunnen dus met een gerust hart onze betrouwbare Statenvertaling blijven lezen.

1. Dit is naar de Willibrord vertaling.

2. Zie voor al deze verschillen: https://www.tbsbibles.org/resource/collection/843D03AE-6623-4B20-9EEB-D6D95C444515/Sleutel-bij-de-tekst-van-het-Nieuwe-Testament.pdf