Old Reformed Congregations in the Netherlands

PDF Download

They are a relatively small denomination within the churches in the Netherlands. They consider themselves to be part of the conservative right wing of the reformed community. Who are they, and what is their origin? In this article we reflect on the Old Reformed Congregations in the Netherlands (Oud Gereformeerde Gemeenten in Nederland). Please note the suffix “in the Netherlands.” This is the national denomination. The Old Reformed Congregations (without ‘in the Netherlands’) are a few independent congregations. These churches have no official structure and synod. In our case it concerns the national one.

Facts about the ORCiN

Who are the Old Reformed Congregations in the Netherlands (ORCiN)? They consist of sixty congregations.¹ The vast majority are located in the Netherlands. It is a relatively small denomination when compared to the Netherlands Reformed Congregations (NRC), and the Free Reformed Churches (FRCNA). Those denominations in the Netherlands have 151 congregations (NRC) or 180 churches (FRCNA). It is approximately the same size as the Reformed Congregations of North America (RCNA). In addition to the congregations in the Netherlands, it has two congregations abroad. The first can be found in Salford in Canada. The other is in Grand Rapids in the United States of America. From the seventies to the nineties, there was even a congregation in Pretoria in South-Africa.² If we compare it to the churches in the Netherlands, the number of its members is relatively low. How many? Unofficial figures indicate that there are approximately 16,500.³ That is both baptized as well as confessing members. The FRCNA has significantly more with 69.000 members.⁴ Their larger sister, the Netherlands Reformed Congregations, even has 170.000 members.⁵ Thus, the Old Reformed Congregations are relatively small. This denomination has currently nine ministers. All of whom are at this moment ministering in the Netherlands.⁶ Nevertheless, some of them regularly fly across the ocean to serve to the congregations in Canada and America.⁷

Characteristics of the Denomination

What does characterizes the ORCiN? When you enter one of their churches, what do you feel and notice? That is certainly a good question. The first that stands out is a fairly loose structure. The better you get to know this denomination, the clearer you will see it. They do not have an overly strict organization. In general, things proceed in a more relaxed manner. You can also notice this in the preaching. Every preacher is free to structure his sermon. This can therefore vary from person to person. One minister follows his text quite closely. He preaches in one service all his point. A good example is Rev. Gerritsen. During each service, he addresses all the points. Other ministers do mention indeed at the beginning of the sermon the theme and points, but they will not always cover everything in one service. For instance, he preaches about the first point in the morning service, but speaks about the other two points during the evening service. One might think in this case of Rev. Zwartbol. Both approaches are possible among the congregations. What do they consider extremely important in preaching? The operation of the Spirit. This is sometimes referred to as the anointing with the Holy Spirit. Therefore, preachers leave room for this. The consequence is that the first point is receives quite an extension. At such a moment it is no problem if the service lasts longer than usual.

Where else do you notice that they are used to a looser organization? That is visible during church meetings. This differs certainly from, for instance, the Free Presbyterian Church of Scotland. They have a strict structure, agenda, and time allotted for speaking. This is what you would not notice within the ORCiN. This loose character is also visible in their doctrine. They do not have official doctrinal statements. But in, for example, the Reformed Churches of North America they have a conditional offer of grace. The Netherlands Reformed Churches did also give a doctrinal statement in 1931.⁸ They do not have something like that within the Old Reformed Churches. Neither you will find a systematic theology from their ministers. They have no desire for this. This means that different perspectives can coexist within the denomination. This is clearly the case. One group follows the view of Rev. E. du Marchie van Voorthuijsen and Rev. A. Kort. They emphasize that a sinner cannot exist before God without the knowledge of Christ. The blood of the Savior must be applied. The essence is the cross of the Lord Jesus Christ. This is the place where the sinner must come. Rev. Kort even indicates that there is no such thing as unconscious rebirth. At the moment of regeneration, the sinner is forgiven. He writes, “[Regeneration] is an actual and conscious transition or incorporation through faith in Christ.”⁹ This is certainly preceded by the experience of the knowledge of sin. That is necessary. However, Rev. Kort believes this to be as preparation to come to the Savior. For both men, the focus remains on knowing and embracing Jesus Christ. On the other hand, there are also preachers who advocate the view of Rev. J. van der Poel and Rev. T. Klok. True conversion begins with the conviction of sin. Someone already has faith, but does not yet know the Savior. What does he believe then? That a holy God exists and that he himself is a sinner. Only at a later time does he receive the knowledge of Christ and the Father. Nevertheless, they could emphasize that a conscious justification is necessary. At the same time they leave room to speak about the experimental life of a convinced man or woman. Both perspectives could exist in this church denomination. This is not the case within other denominations, such as the Netherlands Reformed Churches. They follow the line of Rev. Kersten. He has the perspective that is comparable to that of Rev. J. van der Poel.

A second point that the Old Reformed describes is that church members group themselves around a particular minister. In other words, they feel specially connected to one of the ministers within this denomination. If you know about other church denominations, you rather see that the members think the national church denomination is important. For instance its specific doctrine or the organizations that are connected to the denomination. This is not truly the case within the ORCiN. Members tend prefer a certain minister. Especially in the early days of the church denomination, they had men with a strong personality. Each with his own gifts and qualities. Each of them had a clear and distinct message. That attracted therefore various types of listeners. A statement of those days was, “We have fifteen ministers, and therefore we have fifteen branches!”¹⁰ It is quite interesting to think about this. Therefore, the uniqueness of each minister can continue to exist within this church denomination.

A third important characteristic is related to with preaching. The focus is primarily on the experience of God’s people and not much on the explanation of the text. This does not mean that ministers do not explain the text. Rev. Gerritsen surely this and then makes its application. However, the largest part is generally focused on the experience. That is the heart of preaching. This is what is critical. They would not refuse to hear the background or explanation of a text. However, members prefer to hear their heart explained. That is why they come to church. One of their ministers said, “We cannot miss the experience, otherwise the preaching is dead.”¹¹ You will therefore encounter few ministers within the church denomination who do not preach experimentally. This is comparable to the English counterpart, the Strict Baptists. For them, experience in the sermon is extremely important as well. How does this happen within the ORCiN during reading services? Because not every church has its own minister, they mainly read the old-fathers and Puritans. Think of Andrew Gray, Thomas Boston, Bernardus Smytegelt or the Heidelberg Catechism sermons of Beukelman. Other elders read sermons from former ministers of their own denomination. What about the offer of grace? To my knowledge, this has never been a debate among them. If the Spirit anoints the minster, you do certainly hear a free offer of grace. I still remember a sermon by one of the ministers. He preached about the prodigal son. With his arms wide open he said, “God the Father is waiting for you to come!” Yes, that is certainly possible within the ORCiN, although at the same time, there is also a warning against false teachings and conversions.

A fourth element is caution with respect to innovations. They prefer to stick to the old and familiar. These things have proven themselves over the years. That does not mean that they view every innovation as wrong. However, some caution is required here. How is that noticeable? In the worship service, you will hardly come across a projector, screen, or tablet. Simplicity is the key word when it is about worship. They hardly do or not use of websites and media within their congregations. They only use the bare necessities. Other than that they are adverse to it, with some exceptions. Internet can indeed bring dangers. With hesitation, they use live-streaming.¹² In all cases, this is without video. Why this caution? They want to prevent people from listening at home when they could come to church. Another danger is that outsiders can mock the sermons.¹³ Also, the church denomination is completely opposed to the use of television. This brings the world into ones home. They want to stay away from the world as far as possible. Within the Old Reformed Congregations they also wish to use the old and reliable Dutch Statenvertaling only. They are quite opposed to all modern translations. Sometimes the men of the denomination use sharp words against this. This thought also applies to the Herziene Statenvertaling (HSV). A translation comparable with the New King James Version. The translators of the Statenvertaling were all godly men. Although they were not inspired, they were nevertheless enlightened by the Holy Spirit in their translation work. As a result, they faithfully translated the Word of God into Dutch. In addition, we have the marginal notes available for the difficult passages. They do not consider innovations in the more modern translations to be improvements. I must agree with them in this matter. Every modern translation, including the HSV, uses different translation principles than the translators of the Dutch Statenvertaling or the King James Version. Do you need an example? Think of the mother’s promise, “And I will put enmity … between your seed and her seed … ” (Gen. 3:15). The Herziene Statenvertaling renders this as, “And I will bring enmity … between your offspring and her Offspring …” (Gen. 3:15, HSV). From a translation perspective, this is possible. Nevertheless, this is certainly a different choice of translation. However, in the Old Reformed Churches you will not encounter the discussion of possibly using other translations in the pulpit. They simply stick to the old Statenvertaling. When it comes to singing the Psalms, most congregations use the 1773 Psalter, and even sixteen congregations still use that of Datheen. Other Psalters are not permitted. Hymns are, of course, completely out of the question. They would like to stick to the old ways, as its name also indicates.

A fifth characteristic is a sober theological trainingfor the ministry. Often they are also simple men who have been carpenters, fishermen, or farmers. If a man feels called to the ministry, he goes to the Committee of Examination. This is comparable to a curatorium. He tells them his conversion and calling. Additionally, he is required to do his first practice preaching. If both matters are deemed acceptable in the eyes of the committee, he is admitted as a student. Thus, they do only accept men based on their extraordinary gifts.¹⁴ These are gifts to speak, to be able to explain the text clearly, and to be able to apply it experimentally. From this moment he does his studies under the supervision of another minister. He goes to the house of this minister each week. For his training, he reads books on his own. If I understand correctly, this is also the book Lectures to My Students by Spurgeon. Students do not receive specific subjects, such as the original languages or exegesis. They do not believe this is an issue. After all, do they not have a reliable Dutch translation? Furthermore, they could make use of good resources with respect to the original languages. For instance a Bible that has Strong coding. Why do they choose a minimal educational program? The main reason is that God makes someone a preacher. The Spirit has to work in him. The student does receive gifts for it. They are even afraid of a actual training program for ministers. This could become a ‘ministers factory’. Then men (and even women!) are made preachers who are not called by God. The true seminary for the ministry is that of the Holy Spirit. Perhaps this is a valid point. Sometimes I get the feeling that seminaries train individuals to be preachers without a heavenly calling. They possess gifts of speaking, and a desire to serve, but a true calling is lacking. The perspective of a ministers training of the ORCiN should make us reflect. They agree with the Strict Baptists on this matter. However, there have been men within the denomination of the Old Reformed, who have previously had been graduated from a theological training. One example is Rev. E. du Marchie van Voorthuijsen. He originally came from the Free Reformed Churches and later became a minister in the ORCiN. Their own education, however, remains limited. Furthermore, students go around preaching relatively quickly. They learn from its practice. During these years they continue to study under their own mentor. After two years they become a learning elder. This is a type of two-year internship in one congregation. After this they are made eligible for call. In most cases, the student remains in the congregation of his internship. Thus, we have seen five characteristics of the Old Reformed Congregations in the Netherlands. Let us now look at the origin of this denomination.

Origin of the ORCiN

How did the ORCiN come into being? For this, we must return to the deposition of Rev. L.G.C. Ledeboer. As a young man he studies theology at the university of Leiden. In 1838, he accepts the call to the Reformed Church of Benthuizen. However, he is still unconverted. A man from his congregation tells him that his preaching is Remonstrant. The Lord uses these words to convict him of sin. He begins to cry out for forgiveness. He later may look at the crucified Christ. After this, everything changes. He begins to preach differently. Now he feels burdened by certain matters that are taking place within the Dutch Reformed Church. This includes the regulation of 1816. They allowed the government to have influence in the church. Furthermore, Rev. Ledeboer no longer wishes to sing hymns during the service. He believes that this as a Remonstrant way of thinking.¹⁵ Unfortunately, singing hymns is mandatory for every church service. On a Sunday he throws the hymn book and curch regulations from the pulpit. A woman wants to pick them up. But then he orders her to leave them there. After the service he buries them in his backyard. This happens in the presence of the congregation. In doing so, he demonstratively shows that he disagrees with the course of events. Because Ledeboer is no longer willing to adhere to the rules of the church, he is suspended and later deposed. The latter happens in 1841. He desires to return to the truth of the fathers of Dort (1618-1619). He first tries to join the already separated churches. Yet he breaks that bond. He goes around as a traveling preacher. He establishes temporary churches in wooden buildings, barns and stables. In his heart of hearts he does not want to establish congregations. He hopes for a return to the Dutch Reformed Church. But this is not going to happen. Therefore, he does install elders and deacons in the various groups that come together.¹⁶ These are the churches called Lederboerian Congregations. They only sing from the psalter of Datheen. Ministers wear a calf-length pants and a collar as official clothing. Nevertheless, there is a scarcity of ministers within these congregations.

It is years later. It is the beginning of the twentieth century. Rev. Kersten wants to unite two church groups together. These are the Ledeboerian Congregations and the Reformed Congregations under the Cross. The latter descend from the secession of 1834. The minister sees important spiritual similarities between the two parties. This is both in preaching and lifestyle. He thinks it would be a great idea if these two are united into one denomination. The vast majority become the Netherlands Reformed Congregations in 1907. But one of the ministers of the Ledeboerian Congretations cannot join the denomination. This is Rev. L. Boone from Sint-Philipsland. At first, he seems to be positive about the denomination. Later he comes to a different conclusion. What objections does he have? In one sentence: He wants to continue in the line of Rev. Ledeboer. How does that look like in practical terms? First of all, he only wants to sing from the psalter of Datheen. A large part of the Reformed Churches under the Cross sing the one from 1773. This psalter contains elements of the enlightenment. His view has also a historical reason. The Ledeboeriaanse Churches had two ministers. They were Rev. Bakker and Rev. Van Dijke. Both believed that the psalter of 1773 was the main reason for the decline in the national church. It had even been imposed by the government. But the Psalms of Datheen were born out of necessity.¹⁷ For Rev. Boone, the return to the psalter of Datheen is therefore also a return to the ancient church from the previous centuries.¹⁸ Did Rev. Boone already see that allowing the 1773 psalter would displace that of Datheen? Secondly, Rev. Boone was in favor of the use of the usual ministerial clothing. This is a calf-length pants, a collar and a hat. Why? Many seceded ministers began to wear a long coat. In this they followed the French fashion.¹⁹ That is what Rev. Boone does not want. The third reason is that the minister wants to keep the idea of a ‘temporary church.’ To unite into an official church denomination starts a church next to the Dutch Reformed Church. He wants to maintain the idea that they should return to the Dutch Reformed Church when possible. In the period just before the union, two texts presses on the heart of Rev. Boone. The first is, “My son, fear thou the LORD and the King, and meddle not with them that are given to change” (Prov. 24:21). The other text in particular appeals to him. This one is from Revelation, “See thou do it not” (Rev. 22:9).²⁰ He cannot have peace in his heart to unite. This causes a part of the Ledeboerian Congregations to follow this minister. They therefore remain outside the new denomination. On 3 December 1907, the name of this group becomes the Old Reformed Congregations (ORC).

We move on decades in time. It is 1948. Now two groups come together to discuss becoming a denomination. These are the ORC and the Federation of Old Reformed Congregations. Who were the latter? In 1922, Rev. C. de Jongste from The Hague had managed to bring a few groups together. These consisted of a number of continued Reformed Churches under the Cross, the United Churches and Friends of Truth. Together they form the Federation of Old Reformed Congregations. In 1948, the ORC and the Federation of Old Reformed Congregations merge into the Old Reformed Congregations in the Netherlands. This is the church denomination as we still know it today. Their church order is the Church Order of Dort 1618-1619.²¹ You do see that the history and the views of Rev. Boone had an influence on the current church denomination. The desire for the old and a ‘temporal church’ idea remains visible. They want as few innovations as possible and not too strict rules. If you ever visit an ORCiN congregation, you will experience their characteristics and history.

1 https://oudgereformeerdegemeenteninnederland.nl/gemeenten

2https://www.digibron.nl/viewer/collectie/Digibron/id/tag:RD.nl,19930401:newsml_c5fe4263f7b01d07ae5323d75af84bd7

3 Another website talks about18.000 members in 2005.

4 https://www.nd.nl/geloof/protestant/1169754/dubbel-zoveel-leden-verlies-als-in-2021-christelijke-gereform

5 https://www.nd.nl/geloof/protestant/1178676/daling-leden-gereformeerde-gemeenten-lijkt-door-te-zetten-het

6 https://nl.wikipedia.org/wiki/Oud_Gereformeerde_Gemeenten_in_Nederland; https://oggin.jouwweb.nl/voorgangers

7 Note that here the names of denominations have been used that are known in North America, the sister churches of those in the Netherlands.

8 https://www.digibron.nl/viewer/collectie/Digibron/id/DeSaambinder_20211104_006_ART_S001_CID001

9 A. Kort, Wedergeboorte of Schijngeboorte, 34. https://theologienet.nl/bestanden/kort-ds-a-wedergeboorte-of-schijngeboorte.pdf

10 Email of minster Lukas, d.d. 9 januari 2024.

11 https://www.digibron.nl/viewer/collectie/Digibron/id/tag:Criterium,20010701:newsml_6af588ca4e58adc84ad241800d3ad2d2

12 For all online church services: https://oggin.jouwweb.nl/kerkdiensten-luisteren

13 Adriaan van Belzen, Preken is een liefdesdienst, 220.

14 Adriaan van Belzen, Preken is een liefdedienst, 255.

15 https://www.digibron.nl/viewer/collectie/Digibron/id/tag:Criterium,20130701:newsml_8bd4a57ba24de93df9acb864e7077195

16 https://www.digibron.nl/viewer/collectie/Digibron/id/MIVOMIN12_19910901_003_ART_S001_CID001

17 https://www.digibron.nl/viewer/collectie/Digibron/id/tag:Terdege,19880316:newsml_961da3b80e76d698b5b27f2ff5a31811

18 https://www.nd.nl/geloof/geloof/653266/ds-boone-kon-in-gemoede-niet-mee

19 https://www.refoweb.nl/vragenrubriek/22521/ambtskleding-op-de-kansel/

20 https://www.nd.nl/geloof/geloof/653266/ds-boone-kon-in-gemoede-niet-mee

21 https://oudgereformeerdegemeenteninnederland.nl/system/files/anbi-beleidsplan-tbv-website.pdf

Binnen kerkelijk Nederland zijn ze een relatief klein kerkverband. Ze rekenen zichzelf tot de behoudende rechterflank van de gereformeerde gezindte. Wie zijn ze en wat is hun oorsprong? In deze nieuwsbrief denken we na over de Oud Gereformeerde Gemeenten in Nederland. Let u wel op het achtervoegsel “in Nederland.” Het gaat namelijk het landelijke kerkverband. De Oud Gereformeerde Gemeenten (zonder ‘in Nederland’) zijn enkele op zichzelf staande gemeenten. Zij hebben dus geen officiële structuur en synode. Het gaat in dit geval om de landelijke variant.

Feiten over de OGGiN

Wie zijn de Oud Gereformeerde Gemeenten in Nederland (OGGiN)? Ze bestaan uit zestig gemeenten.¹ Het overgrote deel daarvan is in Nederland. Het is een relatief klein kerkverband als we het vergelijken met de Gereformeerde Gemeenten (GG) of de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK). Die verbanden hebben namelijk 151 gemeenten (GG), of 180 kerken (CGK). Het is ongeveer dezelfde grootte als de Gereformeerde Gemeenten in Nederland (GGiN). Naast Nederland heeft de OGGiN ook nog twee gemeenten in het buitenland. De ene is te vinden in Salford in Canada. De andere is in Grand Rapids in de Verenigde Staten van Amerika. In de jaren zeventig tot en met negentig was er zelfs een gemeente in Pretoria in Zuid-Afrika.² Als we kijken naar kerkelijk Nederland ligt het aantal leden relatief laag. Hoeveel zijn dat er? Onofficiële cijfers geven aan dat het er ongeveer 16.500 zijn.³ Dat zijn dan zowel doop- als belijdende leden. De CGK heeft er een stuk meer met 69.000 leden.⁴ Hun grote broer, de Gereformeerde Gemeente, heeft zelfs 170.000 leden.⁵ Relatief klein dus. Dit kerkverband heeft op dit moment negen predikanten. Allen hebben hun standplaats in Nederland.⁶ Toch vliegt een deel van hen regelmatig over de oceaan om de gemeenten in het buitenland te bedienen.

Kenmerken van het Kerkverband

Wat kenmerkt de OGGiN? Stel dat u één van hun kerken binnen gaat, wat voelt en merkt u dan? Dat is zeker een goede vraag. Het eerste wat op valt, is een vrij losse structuur. Hoe beter u dit kerkverband leert kennen, des te duidelijker ziet u het. Ze kennen een niet al te strakke organisatie. Over het algemeen gaat het er wat gemoedelijker aan toe. Dat merkt u ook aan de prediking. Elke predikant is vrij hoe hij zijn preek opbouwt. Dit kan dus per persoon verschillen. De ene dominee volgt redelijk strak zijn tekst. Hij bepreekt in één dienst dan ook alle punten. Een mooi voorbeeld is dominee Gerritsen. Tijdens elke dienst behandelt hij alle punten. Andere predikanten noemen aan het begin van de preek wel het thema en enkele punten, maar zullen in één dienst niet altijd alles aan bod laten komen. Dan behandelt hij bijvoorbeeld in de ochtenddienst het eerste punt, terwijl hij de andere twee punten tijdens de avonddienst bepreekt. U kunt dan denken aan dominee Zwartbol. Beide zijn binnen de gemeenten mogelijk. Wat vinden ze dan wel erg belangrijk in de prediking? De werking van de Geest. Dit noemen we soms ook wel de zalving met de Heilige Geest. Predikanten laten hier dus ruimte voor. Het gevolg is dat het eerste punt een redelijke uitbreiding krijgt. Ook is het op zo’n moment geen probleem als de dienst langer duurt dan gewoonlijk. Waarin merkt u nog meer dat ze een minder strakke organisatie kennen? Dat is tijdens de kerkelijke vergaderingen. Dit verschilt best wel met bijvoorbeeld de Free Presbyterian Church of Scotland. Die heeft een strakke structuur, agenda en spreektijd. Dit zult u dat binnen de OGGiN niet zo snel merken. Dit losse karakter merkt u ook in de leer. Ze kennen geen officiële leeruitspraken. Maar in bijvoorbeeld de Gereformeerde Gemeenten in Nederland kennen ze een voorwaardelijk aanbod van genade. Ook de Gereformeerde Gemeenten hebben in 1931 wel een leeruitspraak gedaan.⁷ Binnen de Oud Gereformeerden kennen ze zoiets niet. U zult ook niet zo snel een dogmatiek van hun predikanten tegenkomen. Daar is weinig behoefte aan. Dit betekent dat er verschillende visies naast elkaar kunnen bestaan. Dit is ook het geval. De ene groepering volgt de lijn van ds. E. du Marchie van Voorthuijsen en A. Kort. Zij benadrukken dat een zondaar voor God niet kan bestaan zonder de kennis van Christus. Het bloed van de Zaligmaker moet toegepast worden. Het gaat om het kruis van de Heere Jezus Christus. Daar moet de zondaar terecht komen. Ds. Kort geeft zelfs aan dat er geen onbewuste wedergeboorte bestaat. Op het moment van de wedergeboorte is de zondaar vergeven. Hij schrijft, “[De wedergeboorte] is een dadelijke en bewuste overgang of inlijving door het geloof in Christus.”⁸ Uiteraard gaat hier wel een weg van zondekennis aan vooraf. Dat is noodzakelijk. Maar ds. Kort ziet dit als een voorbereidende weg tot de Zaligmaker. Bij beiden blijft de focus op het kennen en omhelzen van Jezus Christus. Aan de andere kant zijn er ook predikanten die meer in de lijn van ds. J. van der Poel en ds. T. Klok liggen. De ware bekering begint met de overtuiging van zonde. Iemand heeft dan al geloof, maar kent de Zaligmaker nog niet. Wat gelooft hij dan? Dat een heilig God bestaat en hij zelf een zondaar is. Pas op een later tijdstip komt er kennis van Christus en de Vader. Toch kunnen ze wel benadrukken dat een bewuste rechtvaardigmaking nodig is. Maar tegelijkertijd laten ze ruimte om te spreken over het bevindelijke leven van een overtuigde man of vrouw. Beide visies zijn mogelijk in het kerkverband. Dit is niet het geval binnen andere kerkverbanden, zoals de Gereformeerde Gemeenten. Zij volgen de lijn van ds. Kersten. Een visie die vergelijkbaar is met die van ds. J. van der Poel.

Een tweede zaak die de Oud Gereformeerden duidt is dat gemeenteleden zich groeperen rondom een bepaalde predikant. Met andere woorden, ze voelen zich vooral verbonden met één van de dominees binnen dit kerkverband. Als u andere kerkverbanden kent, ziet u eerder dat de leden het landelijke kerkverband belangrijk vinden. Denk aan de specifieke leer daarvan of de organisaties die aan het kerkverband verbonden zijn. Dit is minder het geval binnen de OGGiN. Leden hebben eerder een bepaalde voorkeur voor een predikant. Vooral in de begintijd van het kerkverband zijn er mannen geweest met een sterke persoonlijkheid. Elk met zijn eigen gaven en kwaliteiten. Ieder van hen had een duidelijke en eigen boodschap. Dat trok dan ook verschillende soorten hoorders. Een uitspraak die ze in die tijd dan wel gebruiken was, “We hebben vijftien predikanten, dus we hebben vijftien stromingen!”⁹ Het is best interessant om dit op u in te laten werken. Het eigene van elke dominee kan dus binnen dit kerkverband blijven bestaan.

Een derde belangrijk kenmerk heeft te maken met de prediking. De focus ligt vooral op de bevinding van Gods volk en minder op uitleg van de tekst. Dit betekent niet dat predikanten de tekst niet uitleggen. Ds. Gerritsen doet dit wel en maakt pas daarna de toepassing. Echter, het grootste gedeelte is over het algemeen gericht op bevinding. Dat is het hart van de prediking. Hier gaat het om. Het is goed om de achtergrond of uitleg van een tekst te horen. Toch horen gemeenteleden liever de verklaring van hun hart. Daarvoor komen ze naar de kerk. Eén van hun predikanten heeft gezegd, “De bevinding kunnen we niet missen, anders is het dood.”¹⁰ U zult dus binnen het kerkverband weinig dominees tegenkomen die niet bevindelijk preken. Dit is vergelijkbaar met de Engelse tegenhanger, de Strict Baptisten. Ook voor hen is bevinding uitermate van belang. Hoe gaat dit dan binnen de OGGiN tijdens leesdiensten? Want niet iedere gemeente heeft een eigen predikant. Ze lezen dan vooral de oudvaders en puriteinen. Denk aan Andrew Gray, Thomas Boston, Bernardus Smytegelt of de catechismusverklaring van Beukelman. Andere ouderlingen lezen preken oud-predikanten van hun eigen kerkverband. Hoe zit het dan met het aanbod van genade? Dit is, bij mijn weten, bij hen nooit een discussie geweest. Als de Geest er in mee komt, hoort u ook duidelijk het aanbod van genade klinken. Ik herinner me nog een preek van één van de predikanten. Hij sprak over de verloren zoon. Met zijn armen wijd open zei hij, “God de Vader staat te wachten totdat u komt!” Ja, ook dat is mogelijk binnen de OGGiN, al klinkt tegelijkertijd ook wel de waarschuwing tegen valse leringen en bekeringen.

Een vierde element is voorzichtigheid met vernieuwingen. Ze houden het graag bij het oude en vertrouwde. Die zaken hebben zich namelijk door al die jaren heen bewezen. Dat wil niet zeggen dat ze elke vernieuwing verkeerd vinden. Toch is hierin enige voorzichtigheid geboden. Hoe is dat merkbaar? U zult in de eredienst niet zo snel een beamer, scherm of tablet tegenkomen. Eenvoud, dat is het kernwoord als het gaat om de eredienst. Ook is het gebruik van websites en media binnen de kerken minimaal tot geen. Ze gebruiken alleen het hoognodige. Verder staan ze er vrij afwijzend tegenover, met uitzonderingen daargelaten. Internet kan namelijk gevaren met zich meebrengen. Met schroom maken ze gebruik van livestreaming.¹¹ Dit is in alle gevallen zonder beeld. Waarom deze voorzichtigheid? Ze willen voorkomen dat mensen thuis blijven luisteren terwijl ze naar de kerk hadden kunnen komen. Een ander gevaar is dat buitenstaanders de spot kunnen drijven met de preken .¹² Verder staat het kerkverband volledig afwijzend tegenover het gebruik van televisie. Iemand haalt hiermee de wereld in huis. Daar willen ze zo ver mogelijk bij vandaan blijven. Ook willen ze binnen de OGGiN alleen de oude en betrouwbare Statenvertaling gebruiken. Ze staan zeer afwijzend tegenover alle moderne vertalingen. Soms gebruiken de heren predikanten hier scherpe woorden voor. Deze gedachte geldt ook ten aanzien van de Herziene Statenvertaling (HSV). De Statenvertalers waren allemaal namelijk godzalige mannen. Al waren ze niet geïnspireerd, toch zijn ze wel verlicht door de Heilige Geest in hun vertaalwerk. Daardoor hebben ze getrouw het Woord van God overgezet in het Nederlands. Daarbij hebben we de kanttekeningen beschikbaar voor de moeilijke plaatsen. Vernieuwingen in de modernere vertalingen vinden ze niet bepaald verbeteringen. Hierin moet ik ze gelijk geven. Elke moderne vertaling, ook de HSV, hanteert andere vertaalprincipes dan de de vertalers van de Statenvertaling of de King James Version. Wilt u een voorbeeld? Denk aan de moederbelofte, “En Ik zal vijandschap zetten … tussen uw zaad en tussen haar zaad…” (Gen. 3:15). De Herziene Statenvertaling maakt hiervan, “En Ik zal vijandschap teweegbrengen … tussen uw nageslacht en haar Nageslacht…” (Gen. 3:15, HSV). Vertaaltechnisch is dit mogelijk. Toch is dit duidelijk een andere vertaalkeuze. Maar in de Oud Gereformeerde Gemeenten komt u de discussie om eventueel andere vertalingen op de kansel te gebruiken niet tegen. Ze houden het eenvoudig bij de aloude Statenvertaling. Als het gaat om de Psalmen, zingen de meeste gemeenten de berijming van 1773 en zelfs zestien gemeenten nog die van Datheen. Andere berijmingen zijn niet toegestaan. Gezangen zijn natuurlijk helemaal uit den boze. Ze willen het graag bij het oude houden, zoals de naam ook aanduidt.

Een vijfde kenmerk is een sobere geschoolde opleiding voor het predikantschap. Vaak zijn het ook eenvoudige mannen die timmerman, visserman of boer zijn geweest. Als een man zich geroepen weet tot het predikambt, gaat hij naar de Commissie van Onderzoek. Dit is vergelijkbaar met het curatorium. Hij vertelt dan over zijn bekering en roeping. Daarnaast mag hij zijn eerste proefpreek houden. Als beide zaken juist zijn bevonden in de ogen van de commissie, wordt hij toegelaten als student. Ze nemen mannen dus aan op van hun extraordinaire gaven.¹³ Dat zijn gaven om te spreken, de tekst helder uit te kunnen leggen, en bevindelijk de toepassing te kunnen maken. Vanaf dit moment volgt hij zijn studie onder toezicht van een predikant. Hij gaat elke week naar het huis van deze dominee. Hij leest ook zelf boeken voor zijn opleiding. Als ik het goed begrepen heb is dit ook het boek Pastorale Adviezen van Spurgeon.¹⁴ Studenten krijgen geen specifieke vakken, zoals de oorspronkelijke talen of exegese. Dat vinden ze geen probleem. Ze hebben immers een betrouwbare Nederlandse vertaling? Ook kunnen ze gebruik maken van goede hulpmiddelen voor de grondtalen. Denk aan een Bijbel met Strong codering. Waarom kiezen ze voor een minimale opleiding? De belangrijkste reden is dat God iemand predikant maakt. De Geest moet dat werken. Die geeft daar ook gaven voor. Ze zijn zelfs beducht voor een echte predikantsopleiding. Dit kan een ‘domineesfabriek’ kan worden. Dan worden ook mannen (en zelfs vrouwen!) predikant gemaakt, die niet door God geroepen zijn. De ware school tot het predikantschap is die van de Heilige Geest. Wellicht is dit een terecht punt. Soms bekruipt me het gevoel bekruipen dat theologische universiteiten mensen tot predikant opleiden zonder hemelse zending. Ze hebben wel sprekersgaven en verlangen om te dienen, maar de ware roeping ontbreekt. De visie op een predikantsopleiding van de OGGiN mag ons aan het denken zetten. Hierin zitten ze op de lijn van de Strict Baptisten. Toch zijn er binnen het kerkverband van de Oud Gereformeerden ook mannen geweest die eerder een theologische opleiding hebben gedaan. Denk aan ds. E. du Marchie van Voorthuijsen. Hij kwam van oorsprong uit de CGK en is later overgegaan naar de OGGiN. Hun eigen opleiding, echter, blijft summier. Ook gaan studenten relatief snel de kansel op. Ze leren vanuit de praktijk. Tijdens deze jaren blijven ze studeren onder hun leermeester. Na twee jaar worden ze lerend ouderling. Dit is een soort tweejarige stage in één gemeente. Hierna worden ze beroepbaar gesteld. Over het algemeen blijft de student in de gemeente van zijn stage. Hiermee dus vijf kenmerken van de Oud Gereformeerde Gemeenten in Nederland. Laten we nu kijken naar de wortels van het kerkverband.

Ontstaan van de OGGiN

Hoe zijn de OGGiN ontstaan? Hiervoor moeten we terug naar de afzetting van ds. L.G.C. Ledeboer. Als jongeman studeert hij theologie aan de universiteit in Leiden. In 1838 neemt hij het beroep aan naar de Hervormde Kerk van Benthuizen. Toch is hij nog onbekeerd. Een man uit zijn gemeente vertelt hem dat zijn prediking remonstrants is. De Heere gebruikt deze woorden om hem te overtuigen van zonde. Hij leert roepen om vergeving. Hij mag zien op de gekruisigde Christus. Hierna wordt alles anders. Hij gaat anders preken. Nu voelt hij zich bezwaart door bepaalde zaken die binnen de Nederlandse Hervormde Kerk afspelen. Dit is onder andere het reglement van 1816. Het geeft de overheid invloed in de kerk. Ook wil ds. Ledeboer niet langer gezangen zingen tijdens de eredienst. Hierin ziet hij een remonstrantse denkwijze.¹⁵ Helaas is het zingen van gezangen een verplicht onderdeel van elke kerkdienst. Op een zondag gooit hij het gezangenbundel en reglement van de kansel. Een vrouw wil deze oprapen. Maar dan gebiedt hij haar om die te laten liggen. Na de dienst begraaft hij ze in zijn achtertuin. Dit is in aanwezigheid van de gemeente. Hiermee laat hij demonstratief zien dat hij het oneens is met de gang van zaken. Omdat Ledeboer niet langer de regels van de kerk wil houden, wordt hij geschorst en later afgezet. Dit laatste gebeurt in 1841. Hij wil weer terug naar de waarheid van Dordtse vaderen (1618-1619). Hij probeert eerst om zich aan te sluiten bij de reeds afgescheiden kerken. Toch verbreekt hij de band. Hij gaat rond als reizend prediker. Hij sticht noodkerken in houten gebouwtjes, schuren en stallen. Eigenlijk wil hij geen gemeenten stichten. Hij hoopt op de terugkeer naar de Nederlandse Hervormde Kerk. Maar dit gaat niet gebeuren. Daarom bevestigt hij alsnog ouderlingen en diakenen in de verschillende groepen die samenkomen.¹⁶ Het zijn nu de zogenoemde Ledeboeriaanse Gemeenten. Ze zingen alleen de psalmen van Datheen. Als ambtskleding dragen predikanten een kuitbroek en bef. Toch heerst er binnen deze gemeenten een schaarste aan predikanten.

Het is jaren later. We zitten dan aan het begin van de twintigste eeuw. Ds. Kersten wil graag twee kerkelijke groeperingen bij elkaar brengen. Dat zijn de Ledeboeriaanse Gemeenten en de Gereformeerde Gemeenten onder het Kruis. De laatsten komen uit de afscheiding van 1834. De dominee ziet grote geestelijk overeenkomsten tussen beide partijen. Dat is zowel in prediking als levensstijl. Het lijkt hem goed als deze twee verenigd worden tot één kerkverband. Het overgrote deel worden in 1907 de Gereformeerde Gemeenten. Maar één van de predikanten van de Ledeboeriaanse Gemeenten kan niet mee met de vereniging. Dit is ds. L. Boone uit Sint-Philipsland. In eerste instantie lijkt hij positief tegenover de vereniging te staan. Toch komt hij later tot een andere conclusie. Welke bezwaren heeft hij? In één zin: Hij wil doorgaan in de lijn van ds. Ledeboer. Waar moeten we praktisch gezien dan aan denken? Als eerste wil hij alleen de psalmberijming van Datheen zingen. Een groot deel van de Gereformeerde Gemeenten onder het Kruis zingen namelijk die van 1773. Hierin zitten elementen van de verlichting. Het heeft ook een historische reden. De Ledeboeriaanse Gemeenten hadden twee predikanten. Dat waren ds. Bakker en ds. Van Dijke. Zij geloofden dat de berijming van 1773 de hoofdreden was voor het verval in de vaderlandse kerk. Deze is zelfs door de overheid opgelegd. Maar de Psalmen van Datheen zijn uit de nood geboren.¹⁷ Voor ds. Boone is dus de terugkeer naar de berijming van Datheen ook een terugkeer naar de aloude kerk uit de voorgaande eeuwen.¹⁸ Heeft ds. Boone gevoeld dat toelaten van 1773 de berijming van Datheen zou verdringen? Als tweede is ds. Boone een voorstander om de gebruikelijke predikantskleding te blijven gebruiken. Dit is een kuitbroek, een bef en een steek. Waarom? Veel afgescheiden predikanten begonnen een lange jas te dragen. Hierin volgden ze de Franse mode.¹⁹ Dat wil ds. Boone dus niet. De derde reden is dat de dominee de gedachte van een ‘noodkerk’ wil behouden. De vereniging tot een officieel kerkverband zorgt voor een kerk naast de Nederlandse Hervormde Kerk. Hij wil het idee vast blijven houden dat ze terug moeten keren naar de Hervormde Kerk wanneer dat mogelijk is. In de periode vlak voor de vereniging krijgt ds. Boone twee teksten op zijn hart gedrukt. De ene is, “Mijn zoon, vrees den HEERE en de Koning; vermeng u niet met hen, die naar verandering staan” (Spr. 24:21). Met name dat laatste spreekt hem aan. De andere komt uit Openbaring, “Zie, dat gij het niet doet” (Opb. 22:9).²⁰ Hij kan met zijn gemoed geen vrede hebben om zich te verenigen. Dit zorgt ervoor dat een deel van de Ledeboeriaanse Gemeenten deze predikant volgt. Ze blijven dus buiten de vereniging. Op 3 december 1907 wordt naam van deze groepering de Oud Gereformeerde Gemeenten (OGG).

We gaan tientallen jaren verder. Het is 1948. Nu komen twee groeperingen samen om te spreken over een vereniging. Dit zijn de OGG en de Federatie van Oud Gereformeerde Gemeenten. Wie waren de laatsten? In 1922 had ds. C. de Jongste uit Den Haag enkele groepen samen weten te brengen. Deze bestonden uit enkele voortgezette Gereformeerde Gemeenten onder het Kruis, de Verenigde Gemeenten en Vrienden der Waarheid. Samen vormen ze dan de Federatie van Oud Gereformeerde Gemeenten. In 1948 fuseren de OGG en de Federatie van Oud Gereformeerde Gemeenten tot de Oud Gereformeerde Gemeenten in Nederland. Dit is het kerkverband zoals we die vandaag de dag nog kennen. Hun kerkorde wordt die van Dordt 1618-1619.²¹ U ziet dat de geschiedenis en de standpunten ds. Boone een invloed hebben gehad op het huidige kerkverband. Het verlangen naar het aloude en het noodkerk idee blijft zichtbaar. Ze willen zo min mogelijk vernieuwingen en niet al te strakke lijnen. Als u een keer een OGGiN gemeente bezoekt, weet u hun kenmerken en geschiedenis.

1 https://oudgereformeerdegemeenteninnederland.nl/gemeenten

2https://www.digibron.nl/viewer/collectie/Digibron/id/tag:RD.nl,19930401:newsml_c5fe4263f7b01d07ae5323d75af84bd7

3 Een andere website spreekt over 18.000 leden in 2005.

4 https://www.nd.nl/geloof/protestant/1169754/dubbel-zoveel-leden-verlies-als-in-2021-christelijke-gereform

5 https://www.nd.nl/geloof/protestant/1178676/daling-leden-gereformeerde-gemeenten-lijkt-door-te-zetten-het

6 https://nl.wikipedia.org/wiki/Oud_Gereformeerde_Gemeenten_in_Nederland; https://oggin.jouwweb.nl/voorgangers

7 https://www.digibron.nl/viewer/collectie/Digibron/id/DeSaambinder_20211104_006_ART_S001_CID001

8 A. Kort, Wedergeboorte of Schijngeboorte, 34. https://theologienet.nl/bestanden/kort-ds-a-wedergeboorte-of-schijngeboorte.pdf

9 Email van meneer Lukas, d.d. 9 januari 2024.

10 https://www.digibron.nl/viewer/collectie/Digibron/id/tag:Criterium,20010701:newsml_6af588ca4e58adc84ad241800d3ad2d2

11 Voor alle online kerkdiensten: https://oggin.jouwweb.nl/kerkdiensten-luisteren

12 Adriaan van Belzen, Preken is een liefdesdienst, 220.

13 Adriaan van Belzen, Preken is een liefdedienst, 255.

14 Dit is een vertaling in twee delen van het Engelstalige boek Lectures to My Students.